Raşit halife döneminden sonra, Emevi ve Abbasi döneminde, Müslümanların itikadında değişmeler oldu ve İslamda 4 mezhep bu itikadı yeniden Kuran ve Sünnet ekseninde bir araya getirdi. Kuran ve Sünnet ışığında Müslümanların İslam dinini ihya edebilmeleri için dört imamın ismi ile anılan mezhepler, temelde aynıdır. Küçük konularda bazı farklılıklar söz konusudur. Elbette her mezhebin belli başlı kuralları olsa da genelde hepsi birbirine benzemektedir. Hepsi bir elin parmakları gibi tek bir bileğe bağlıdır. Bu bilek de İslamiyettir. Parmaklar da mezhepler olarak nitelendirilmektedir.
İslamda belli başlı dört büyük hak mezhep vardır. Bu mezhepler hakkında sizlere detaylı bilgi vermek için bazı araştırmalar yaptık. Siz de aşağıda okumaya devam ederek bilgi sahibi olabilirsiniz. İşte, İslamiyette Dört Büyük Hak Mezhepler…
Hanefi Mezhebi
Bu mezhep ismini, İmam-ı Azam Ebu Hanife’den almıştır. Asıl ismi Numan’dır ve babasının adı Sabit’tir. İmam- Azam ‘büyük imam’ demektir. İmam-ı Azam Kufe’de hicri 80 ( Miladi 699) yılında doğdu. Bu mezhebe mensup fakihlere ve bu mezhebin görüşleriyle amel eden kişilere de Hanefi denilmektedir. Bu mezhep Kuran ve Sünnet eksenlidir ve ehli sünnet ve’l cemaat dairesinde yer alır. İslamda 4 mezhep içerisinde Hanefilik ilk sırada yer almaktadır.
Yaşadığı zamanda insanların içinde bulunduğu durumu göz önüne alarak, rivayetler, ilmi miras, sınırlı ve sınırsız olaylar, naklin hükmü, naklin akli yorumu, hadis ve rey arasında denge kurma gibi konularda zamanının en iyisidir. İstihsan metoduyla halkın yararını ön plana almıştır.
İmam-ı Azam, Emeviler döneminde ve Abbasiler döneminde zindana atılmıştır. Her iki dönemde de kendisine verilen kadılık görevini kabul etmemesi nedeniyle ceza almıştır. Sultanların zulmüne ortak olmamak adına bu görevi kabul etmemiştir. Ancak talebesi İmam Ebu Yusuf Abbasiler zamanında Harun Reşid zamanında kadılık yapmıştır. Harun Reşid’in ehli sünnet imamlara değer vermesi ve onların hükümlerine razı olması, İmam Ebu Yusuf’un kadılığı kabul etmesinde önemli rol oynamıştır. İslamda 4 mezhep içerisinde en büyüklerinden olan Hanefilik, İmam Ebu Yusuf zamanında İslam dünyasına yayıldı.
Hanefi Fıkhı, Kitap, Sünnet, sahabe fetvaları, icma, kıyas, istihsan, örf ve adet şeklinde sıralamak mümkündür.
İmam-ı Azam Ebu Hanife, Abbasi halifesi Mansur zamanında kadılık görevini red ettiği için hapse atılmıştır. Hapse atıldığı zaman imam 70 yaşındadır. Hapse atılmakla birlikte hapiste dövülmüştür. İlerleyen yaşı bu işkencelere dayanamamış ve Hicri 150 (Miladi 767) yılında Allah’ın rahmetine kavuşmuştur.
İmam-ı Azam Ebu Hanife, İslamda 4 mezhep içerisinde yer alan Hanefi mezhebinin metodunu şu şekilde izah etmiştir: ‘ Öncelikle Kur’anı ele alırım. Kuran’da bulamazsam Rasulullah’ın sünnetine bakarım. Sünnete bakarken meşhur ve malum sünnetini dikkate alırım. Sünnette bulamazsam Sahabenin kavline başvururum. Ata, Basri, El-Hasen’ül-Kiramdah, Eş-Şa’bi ve En-Nehai gibi ictihad ederim.’ Ebu Hanife, kişinin lehine ve aleyhine tahlil yapar ve bu tahlili Kuran, sünnet, icma ve kıyas yöntemi ile gerçekleştirir.
Günümüzde Hanefi mezhebinin yaygın olduğu ülkeler, Türkiye, Irak, Suriye, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan, Kırgısiztan, Kazakistan, Doğu Türkistan/ Uygun Devleti, Pakistan, Afganistan, Hindistan, Balkan ülkeleri ve Kafkas ülkeleri’dir. İslamda 4 mezhep dünyanın birçok bölgesine yayılmıştır.
Maliki Mezhebi
Maliki mezhebinin kurucusu İmam Malik b. Enes’tir. Hicri 93 yılında ( M.712) yılında Medine’de doğmuştur. Burada büyümüştür ve burada yetişmiştir. İmam-ı Azam ve İmam-ı Ebu Yusuf ile görüşmüştür. Medine halkının en meşhur bilgini ve alimidir.
İmam-ı Malik (rh) tarafından kaleme alınan ‘Muvatta’ fıkıh/İslam hukuku tertibine göre yazılmış ilk hadis kitabıdır. Bu mezhebe göre yaşayan Müslümanlara ‘Maliki’ denilmektedir.
İmam Malik Hicri 179 (M.795) tarihinde Medine’de vefat etmiştir. Bu mezhep Medine’de çıkmıştır. Afrika’da ve Endülüs’te yaygın bir mezheptir. İslamda 4 mezhep içerisinde bölgesel olarak yayılım alanı en küçük mezheptir.
Şafi Mezhebi
İslam dünyasının en büyük mezheplerinden biri olan Şafi mezhebi ismini İmam Muhammed b. İdris eş-Şafii’den alır.
Hicri 150 (M.767) yılında Filistin’in Gazze şehrinde dünyaya gelen imam, küçük yaşta babasını kaybedince annesi ve oğlunu alıp Mekke’ye yerleşmiştir. Küçük yaşta kendini ilme veren İmam Şafi, 7 yaşında Kuran’ı, 10 yaşında ise İmam Malik’in ‘Muvatta’ adlı hadis-i şerif kitabını ezberlemiştir. 15 yaşında fetva verebilecek duruma gelen İmam Şafi, üstün bir zekaya sahipti.
Mekke valisinin tavsiyesiyle Medine’ye gitti. Burada İmam Malik’in (rh), Muvatta adlı hadis kitabını arz etti. Daha sonra İmam Malik’ten Hicaz fıkhını öğrendi. Şafilik mezhebi, İslamda 4 mezhep içerisinde en büyük ikinci mezheptir.
Hicri 95 yılında Bağdat’ta İmam Ahmed b. Hanbel (rh), ile buluştu. Ondan Hanbeli fıkhını ve usulünü öğrendi. İmam Şafi (rh), Mısırda Hicri 204 (M.819) yılında vefat etti. Mezarı Mısır’dadır.
Şafi Mezhebi’nin yaygın olduğu yerler, Mısır, Güney Arabistan, Doğu Afrika, Doğu Anadolu, Azerbaycan, Seylan, Endonezya, Cava, Filipinler, Malaya, Maveraünnehr ve Horasan’dır.
Hanbeli Mezhebi
Bu mezhebe ismini veren kişi, İmam Ahmed bin Hanbel Eş-Şeybani’dir. Hicri 164 yılında (Miladi 780) yılında Bağdat’ta dünyaya geldi. Babası küçük yaşta vefat etti. Babasından kalan dükkanı kiraya vererek geçinmeye çalıştı. Annesi ilim tahsili konusunda büyük fedakarlıklarda bulundu. Boş zamanlarında odun taşıyarak ve yük taşıyarak rızkını temin ediyordu. Bağdat ahalisinin çok sevdiği ve değer verdiği bir imamdır. İslamda 4 mezhep hak mezhepten biri olan Hanbeli mezhebininin kurucusudur.
İmam Ahmed b. Hanbel zamanında, Harun Reşid zamanında saraya sızan, Me’mun, Mutasım ve Vasık dönemlerinde yönetimde söz sahibi olan Mutezile zulmü meşhurdur. Mutezile hareketine ‘mihne’ hareketi denilmektedir. İmam Ahmed b. Hanbel bu dönemde zindana girmiştir. Ehli sünnete aykırı olan Mutezile’nin ‘Kuran mahluktur’ tezini kabul etmedi. Daha sonra Bağdat halkının ayaklanması nedeniyle serbest bırakıldı.
İmam, Mekke, Medine ve Şam gibi birçok şehri gezerek hadis ilmi aldı. Mekke’de Süfyan-ı Servi’den ders aldı. İslam dünyasının en büyük müfessir ve muhadislerinden biri oldu. Kırk bin adet hadisi bir araya getirdiği Müsned adlı eseri meşhurdur.
İmam Bağdat’ta Hicri 241 yılında (M.855) vefat etti. Bu gün, İslamda 4 mezhep içerisinde yer alan Hanbeli mezhebinin en yaygın olduğu ülkeler, Irak, Kuveyt, Bahreyn, Suudi Arabistan, Suriye ve Hicaz’dır.
Dini bilgiler konusunda yeni bilgiler edindikçe sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz. Sizinde kendi mezhebinizle ilgili söylemek istedikleriniz ya da öğrenmek istedikleriniz varsa aşağıda yorumlar kısmından bize bildirebilirsiniz. Biz de sizlere kısa süre içerisinde cevap vermeye çalışacağız.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: İslam Şeriatı Hakkında Yanlış Bilinenler Nelerdir?
Veda Hutbesi Hakkında Bilgi
Emanet ve Güven
Merhamet
Ehli Sünnet Ve Bid’at Ehli
İslamiyette Demokrasi Kavramı
İlk Halife Kimdir
Hadislerde Geçen Kıyamet Alametleri
Nasıl oruç niyeti edilir? Oruçta niyet ne vakit edilir?